Groepsvorming in het basisonderwijs

Een nieuw schooljaar is hét moment om te bouwen aan een positieve groepssfeer. Vooral in de eerste weken – ook wel de Gouden Weken (eerste 6 weken) – is het belangrijk dat kinderen zich veilig voelen en elkaar leren kennen. Zo ontstaat er een fijne klas waar samenwerken, vertrouwen en plezier centraal staan. Bekijk hier de materialen voor groepsvorming in het basisonderwijs.

Gratis werkvorm: Smiley Check-in & Check-out

Een eenvoudige en effectieve werkvorm om kort stil te staan bij hoe leerlingen zich voelen – bij de start en/of afsluiting van de dag. Download hier gratis de printbare formulieren. Beter dagelijks 5 minuten aandacht voor de sfeer dan één uitgebreide les per maand.

Belangrijkste doelen:

• Veiligheid en vertrouwen creëren

• Sociale vaardigheden ontwikkelen

• Samenwerken en elkaar leren kennen

Start schooljaar – focus op groepsdynamiek:

Aan het begin van het jaar doorloopt een groep meestal de 5 fasen van groepsvorming volgens Tuckman (veel gebruikt in het onderwijs):

1. Forming (kennismaken)

   • Leerlingen zijn aftastend, beleefd en onzeker

   • Leerkracht is duidelijk sturend

   • Activiteiten: naamspelletjes, kringgesprekken, coöperatieve werkvormen

2. Storming (strijd om positie)

   • Rollen en regels worden verkend, kleine conflicten mogelijk

   • Leerkracht bewaakt structuur, regels en grenzen

   • Activiteiten: afspraken maken, regels samen opstellen, rollenspellen

3. Norming (groepsnormen ontstaan)

   • Samenwerking verbetert, normen worden gedeeld

   • Leerkracht laat meer verantwoordelijkheid bij de groep

   • Activiteiten: groepsopdrachten, verantwoordelijkheden verdelen

4. Performing (presteren als groep)

   • Groep functioneert zelfstandig en effectief

   • Leerkracht ondersteunt op afstand

   • Activiteiten: projecten, samenwerken aan leerdoelen

5. Adjourning (afronden)

   • Einde van het jaar: afscheid nemen en reflecteren

🎯 Praktische aanpak:

• De Gouden Weken (eerste 6 weken): periode waarin groepsvorming actief wordt gestuurd.

• Methodes: Kanjertraining, Vreedzame School, Taakspel, Klassenkracht.

• Tools: groepsregels samen opstellen, klassenmissie maken, dagelijks check-in moment.