De drie vormen van respect

De drie vormen van respect

Op een middelbare school gaf een wijze, oude leraar les. Hij had drie zeer gerespecteerde assistenten. Op een dag zei hij tegen hen: “Ik ben erg druk. Zou ieder van jullie een week de klas kunnen overnemen? Jullie opdracht is om de leerlingen respect bij te brengen. Na drie weken zullen we hen vragen wat ze hebben geleerd.”

De eerste assistent was sterk, groot en indrukwekkend – sommige leerlingen grapten dat hij “twee meter breed in elke richting” was. Hij gaf streng les, verhief zijn stem wanneer nodig en ging altijd zelf met goed voorbeeld voorop. Zijn week stond in het teken van hard werken, discipline en structuur. De leerlingen respecteerden hem om zijn kracht en autoriteit.

De tweede assistent was rustig, intellectueel en zeer wijs. Hij legde de geschiedenis uit achter de schoolregels, de betekenis van etiquette en waarom bepaalde tradities belangrijk zijn. Het werd een week vol inzicht en begrip. De leerlingen respecteerden hem vanwege zijn helderheid en diepgang.

De derde assistent was vriendelijk, warm en altijd oprecht. Hij sprak met elke leerling geduldig en met oprechte interesse. De leerlingen deden hun best, niet uit angst of plicht, maar omdat ze hem niet wilden teleurstellen. Het werd een warme, inspirerende week waarin respect vanzelf groeide.

Na drie weken kwam de oude leraar terug. Hij verzamelde de leerlingen en de drie assistenten voor een nabespreking. “Vertel me,” vroeg hij de leerlingen, “welke van de drie assistenten heeft jullie respect het meest verdiend?” De leerlingen konden niet kiezen; ze respecteerden ieder op een andere manier. “Goed,” zei de leraar. “Laten we horen hoe ieder van hen jullie respect heeft geleerd.”

De eerste assistent zei: “Mijn vader zit bij het leger. Hij zei altijd: ‘Respect moet je verdienen door kracht en discipline. Geef zelf het goede voorbeeld, en anderen zullen volgen.’”

De tweede assistent zei: “Mijn moeder is lerares. Ze zei altijd: ‘Respect kun je leren. Als je regels en waarden begrijpt en naleeft, word je zelf een voorbeeld.’”

De derde assistent zei: “Mijn ouders zijn diamantslijpers. Ze zeiden altijd: ‘Iedere mens draagt een ongeslepen diamant in zich. Als je hem voorzichtig vormt en polijst, begint hij te glanzen.’ Deze week heb ik geprobeerd mijn eigen diamant te laten zien. En wat ik terugkreeg, was zoveel warmte, toewijding en respect, dat het leek alsof iedere diamant begon te stralen.” De oude leraar knikte. “We hebben nu de drie vormen van respect gezien:

1. Gezag (gedwongen) respect – door discipline en kracht, regels wetten
2. Aangeleerd respect – door begrip en traditie, afspraken
3. Oprecht (spontaan) rerspect – door vriendelijkheid en oprechtheid
Elke vorm is anders, maar ze zijn allemaal waardevol. En ze hebben één ding gemeen: respect moet gegeven worden om het te kunnen ontvangen. En vergeet niet: respect kan verdwijnen als het wordt misbruikt. Gelukkig heeft niemand van jullie dat gedaan. Maar als ook maar één iemand het respect had uitgebuit, was het verdwenen als rook in de wind.”

Nadenkertje
Je vindt deze drie vormen van respect – gezag, geleerd en oprecht – terug in klaslokalen, gezinnen, sportteams, bedrijven en zelfs op sociale media. Maar respect is kwetsbaar. Het kost tijd om het op te bouwen… en slechts één moment om het te vernietigen. Een hard woord, een
gebroken belofte of machtsmisbruik kan vertrouwen kapotmaken. Elke vorm van respect draagt een verborgen risico in zich:

1. Gezag-respect (Gedwongen respect) voor leger/politie/sterke leiders. Als het wordt gebruikt om te domineren, ontstaat er angst in plaats van echte waardering.
2. Aangeleerd respect voor onderwijs, ouders, sport. Geleerd respect – Wie zijn eigen regels overtreedt, verliest zijn geloofwaardigheid.
3. Oprecht respect (spontaan respect) Als vriendelijkheid niet oprecht is, verandert zij in manipulatie.

Aan de andere kant kan respect ook in één enkel eerlijk moment ontstaan – door oprechtheid,  bescheidenheid of een helpende hand. Respect is niets wat je bezit; het moet elke dag opnieuw verdiend worden.