De vijf filters (nr26)

Lesdoel voor leerlingen van 10 tot 12 jaar:
De leerlingen leren nadenken over wat ze delen in groepsapps of online. Ze begrijpen dat niet alles wat je hoort of leest waar of nodig is om te delen, en ontdekken waarom het belangrijk is om vriendelijk en veilig met elkaar om te gaan op internet.

Lesdoel voor leerlingen van 12 jaar en ouder:
De leerlingen leren kritisch kijken naar hun eigen online gedrag en het effect daarvan op anderen. Ze oefenen met het toepassen van de vijf filters (waar, zinvol, nodig, aardig, veilig) om bewuster keuzes te maken in wat ze delen op sociale media of in groepsapps.

Ter overdenking:

In een wereld waarin je met één klik iets kunt delen, is het verleidelijk om snel te reageren of geruchten door te sturen. Maar wat als dat bericht iemand kwetst, schaadt of onterecht beschadigt?

De vijf filters helpen je om even stil te staan bij wat je deelt. Niet om je te beperken, maar om ruimte te maken voor respect, veiligheid en vertrouwen — ook online. Want niet alles wat je kunt zeggen, moet gezegd worden en echte moed zit soms in niet delen. Online berichten kunnen grote gevolgen hebben. Als iets niet waar, niet nodig, niet aardig, niet zinvol of niet veilig is – dan is het waarschijnlijk beter om het niet te versturen. Denk na voor je deelt. 

Vragen op de plaat:

Empathische vraag:
1. Hoe zou jij je voelen als iemand iets vervelends over jou deelt in een groep, zonder dat jij dat weet? (Wat zou je hopen dat anderen dan doen?)

Deze vraag helpt leerlingen zich in te leven in de ander. Het doel is om empathie te ontwikkelen en bewustwording te creëren over het effect van online gedrag op anderen. Bespreek samen hoe het is om ‘het onderwerp’ van een roddel of vervelend bericht te zijn.

Herkennen van problemen en situaties bij anderen: 
2. Heb jij wel eens meegemaakt dat iemand iets deelde over een ander dat niet aardig of veilig was? (Wat gebeurde er, en hoe reageerde de groep?)

Deze vraag stimuleert leerlingen om situaties uit hun eigen omgeving te herkennen. Door ervaringen te delen, worden groepsmechanismen zichtbaar (zoals meelopers, zwijgers, of iemand die ingrijpt). Dit helpt om groepsbewustzijn en sociale verantwoordelijkheid te versterken.

Herkennen van de situatie voor de leerling zelf: 
3. Ben jij wel eens in de verleiding gekomen om iets te delen waarvan je later dacht: misschien was dat niet zo slim? (Wat hielp je om het wel of niet te doen?)

Deze vraag laat leerlingen reflecteren op hun eigen gedrag zonder te oordelen. Het biedt ruimte voor eerlijkheid en leert dat iedereen fouten maakt, maar dat je daarvan kunt leren. Moedig openheid aan en benadruk dat nadenken voor je iets deelt een teken van kracht is.

Zelfreflectie:
4. Welke van de vijf filters vind jij het moeilijkst om aan te denken voordat je iets deelt? Waarom? 

Deze vraag helpt leerlingen om zelfinzicht te krijgen in hun online gedrag. De filters (waar, zinvol, nodig, aardig, veilig) maken abstracte begrippen concreet. Leerlingen kunnen hierdoor beter bewust kiezen wat ze wél of niet willen delen — ook onder groepsdruk.

Bijpassende producten:

Thema: Lees & Praat platen